Vandaag het tweede en laatste deel van onze blogserie over het werk van Matthew Walker, professor in de neurowetenschappen en in de psychologie aan de Universiteit van Californië, Berkeley en auteur van de internationale bestseller “Slaap”. Een absolute aanrader als je wilt weten wat de nieuwste inzichten zijn in het wetenschappelijke onderzoek naar de werking van de hersenen tijdens slaap en dromen.
In deel 1 van deze serie volgden we gezamenlijk een ietwat ontregelend, doch lichtvoetig ‘kennismakingscollege’, dat begon met de stelling dat we iedere nacht opnieuw volstrekt psychotisch worden. Vandaag een meer inhoudelijk ‘college’ waarin Matthew Walker ons uitlegt wat er in je hersenen gebeurt als je droomt [1].
Hoge hersenactiviteit
In 1953 ontdekken de wetenschappers Aserinsky en Kleitman tot hun eigen verbazing, dat onze hersenen als we dromen ongeveer even actief zijn als overdag. Als mensen in een slaaplaboratorium aangesloten zijn op een EEG, kan je dan ook precies zien wanneer ze aan het dromen slaan. Naar aanleiding van de snelle oogbewegingen die op dat moment te zien zijn, wordt dit de Rapid Eye Movement (R.E.M.)-fase genoemd.
Paradoxale slaap
Terwijl onze hersenen tijdens deze fase uiterst actief zijn, is ons spierstelsel juist volledig ontspannen. Dit verschijnsel wordt ook wel paradoxale slaap of slaapverlamming genoemd. Slaapverlamming voorkomt dat we onze dromen fysiek ten uitvoer gaan brengen terwijl we slapen en dat is maar goed ook. Stel je voor dat je partner net lekker naast je ligt te slapen en jij aan het dromen slaat dat je vol met iemand op de vuist gaat…
MRI
Inmiddels is het met behulp van MRI-scanners mogelijk om veel preciezer naar de werking van het dromende brein te kijken. Waar Aserinsky en Kleitman met behulp van een EEG de totale hersenactiviteit in beeld konden brengen, kunnen we nu ook zien welke specifieke delen van het brein meer en minder actief zijn tijdens REM-slaap. Dit werpt een uiterst verhelderend licht op hoe en waarom we als mens dromen.
Tot 30% actiever tijdens REM
Tijdens de REM slaap zijn er vier hersengebieden die tot 30% meer actief zijn dan overdag. Dit zijn de:
– Visuospatiële functie (complexe visuele perceptie)
– Motorcortex (complexe bewegingen)
– Hippocampus (autobiografisch geheugen)
– Amygdala (regulering intense emoties)
Het feit dat deze gebieden tijdens REM-slaap super actief worden, maakt het begrijpelijk dat je in je dromen uitstekend kunt zien en bewegen, dat eerdere levenservaringen voorbij kunnen komen en dat je regelmatig hele intense gevoelens ervaart. De hersenfuncties die dit mogelijk maken staan als je droomt namelijk in de ‘turbo’ stand.
Minder actief tijdens REM
Naast de meer actieve delen van ons brein, zijn er ook hersenfuncties die juist minder actief worden tijdens REM-slaap. Dit zijn de:
– Prefrontale cortex (‘CEO’ van het brein, logisch redeneren, sociale aanpassing)
– Noradrenaline productie (adrenaline equivalent van het brein)
Het feit dat de functie van de prefrontale cortex tijdens de REM-slaap onderdrukt wordt, maakt het begrijpelijk dat dromen vaak zo onlogisch en associatief van aard zijn. Het logisch redeneren staat immers grotendeels uitgeschakeld. Dat je in je dromen dingen doet die je in het dagelijks leven wel uit je hoofd zou laten is, nu we weten dat de CEO van ons brein dan net even pauze heeft, ook niet zo gek.
Wel zo verfrissend eigenlijk om die sociale aanpassing ook eens te laten varen, nietwaar? Dat geeft ruimte aan alles dat we overdag onderdrukken. Hierdoor kan de inhoud van je dromen je op het spoor zetten van delen en krachten in jezelf die anders volledig in de aanpassing verloren zouden zijn gegaan.
Zonder dromen gaan we dood
Tenslotte maakt de nachtelijke onderdrukking van de noradrenaline productie het mogelijk om in dromen allerlei stressvolle gebeurtenissen te herbeleven, terwijl je hersenen op dat moment net heerlijk relaxed in een bad van volstrekt stressvrije chemicaliën liggen.
Inmiddels is wetenschappelijk bewezen dat dromen op deze manier bijdragen aan het afbouwen van de emotionele lading die bij stressvolle gebeurtenissen hoort. Sterker nog, zonder dromen zouden we allemaal in een chronische staat van angst en stress verkeren.
Uit laboratorium onderzoek blijkt zelfs dat ratten doodgaan als ze stelselmatig uit hun REM-slaap worden gehouden. “Tijd heelt alle wonden” is dus eigenlijk: “REM-slaap heelt alle wonden”.
Minimaal acht uur per nacht
Via deze nieuwe wetenschappelijke inzichten maakt Matthew Walker ons ervan bewust dat onze dromen onmisbaar zijn voor onze fysieke en geestelijke gezondheid. Als je zijn boek uit hebt, neem je dan ook geen genoegen meer met minder dan acht uur slaap. Het liefst altijd op hetzelfde tijdstip en in een slaapkamer van zo’n 18 graden.
Toch mooi dat Matthew Walker ons massaal aan het slapen krijgt en ons tegelijkertijd ook wakker weet te schudden als het om de gevolgen van slaap- en droomgebrek gaat. Matthew: wij zijn fan!
Door: Mariëlle Borst
P.S Voor ons blog hebben wij vooral het deel van Matthews boek dat over dromen gaat belicht. Zijn boek bevat echter ook de laatste wetenschappelijke inzichten als het om de functie van slapen in het algemeen gaat. Meer weten? Kijk dan via deze link Matthews TED Talk uit 2019: “Slaap is je superkracht”.
[1] Bron: Why we sleep, Matthew Walker, ISBN 978-0-141-98376-9.
Hallo Marielle,
Dank weer voor je uiteenzetting van het slaapboek van Matthew Walker.
Het is weer zeer boeiend om te lezen in jouw betoog dat dromen zo noodzakelijk zijn en hij dit heeft aan kunnen tonen. Door de REM slaap en TURBO stand zijn dromen zeker intens in gevoelens en daden. Iets wat je overdag niet zou toelaten, want dan beheers je emoties vaak meer en houden we zaken in toom. Soms ook niet, omdat ook emoties een weg moet vinden om zich te ontladen. Maar een hele geruststelling dat men in de droom zoveel rotzooi aan gevoel en emoties kan opruimen. Natuurlijk bemerk ik bij mijzelf en mijn dromen de diversiteit aan thema’s dat er bij het ontrafelen van de droom veel onbewuste zaken naar boven komen drijven die je aan het denken zetten, waardoor je dan op den duur steeds dichter bij jezelf komt en je onvolmaaktheden anders gaat zien. Gewoon, omdat we niet perfect zijn en er geen goed of slecht is in die zin dat alles wat niet goed gaat in het leven perse jouw slechte fouten zijn. eerder gewoon leermomenten en daarom is de slogan “Tijd heelt alle wonden” zeker mee eens – “REM-slaap heelt alle wonden”!
Slaap- en droomgebrek heb ik geen last van, dat bewijst de droom van vanochtend maar weer!
Groetjes,
Dory
Dank je wel voor je leuke reactie Dory!