Vincent van Gogh zei ooit: ”Ik droom mijn schilderijen en vervolgens schilder ik mijn dromen.” Dit klinkt bijna te mooi om waar te zijn, maar toch is Vincent van Gogh niet de enige, die zijn onderbewustzijn voor zich liet werken, terwijl hij zelf lekker (op dat ene oor) lag te slapen.
Er zijn legio voorbeelden te noemen van uitvinders, musici, kunstenaars, wetenschappers en schrijvers, die via hun dromen tot baanbrekende ontdekkingen en grootse creatieve prestaties zijn gekomen.
Mocht je nu het gevoel hebben, dat deze route alleen voor geniale geesten is weggelegd, wees dan gerust. Ook voor ons ‘gewone stervelingen’ geldt, dat dromen toegang geven tot inzichten, die buiten het bereik van ons dagbewustzijn liggen. Je hersenen werken ‘s nachts namelijk heel anders dan overdag en dat kan tot uitzonderlijke resultaten leiden. Ter inspiratie een aantal beroemde voorbeelden.
Technologie
Het meest bekende voorbeeld is denk ik wel de uitvinder van de naaimachine. Elias Howe droomt in 1844, dat kannibalen hem met speren terugduwen in een kookpot waaruit hij probeert te ontsnappen. Als hij wakker wordt, herinnert hij zich opeens dat er gaatjes in de punten van de speren zaten. Zo komt hij op het idee om de kop van de naald van de naaimachine te voorzien van het gaatje waar de draad doorheen kan.
Een meer recent voorbeeld is een droom waarin de CEO van Google, Larry Page, erin slaagt het gehele internet te downloaden door gebruik te maken van links. Op basis van zijn droomaantekeningen ontwikkelt hij het algoritme achter zijn Google zoekmachine. Zijn advies luidt dan ook: “When a really great dream shows up, grab it!” Ons advies, als je over iets gedroomd hebt waar je meer over wilt weten, luidt soms overigens: Google it! Maar dit terzijde.
Muziek
Paul McCartney hoorde de melodie van het nummer ‘Yesterday’ voor het eerst in een droom. Doordat hij het nummer op een nachtelijk presenteerblaadje aangeboden kreeg, had hij lang het gevoel dat het nummer aan iemand anders toebehoorde. Toen hij zeker wist dat de melodie ‘niet van gisteren was’, schreef hij met John Lennon de bijbehorende songtekst.
Ook Barry Hay, de zanger van de Golden Earrings, heeft standaard een droomschrift naast zijn bed liggen. In zijn dromen komt hij namelijk regelmatig tot nieuwe muzikale ideeën. “Als ik dit soort ideeën niet direct bij het wakker worden opschrijf, vergeet ik ze”, zei hij ooit in een interview. Leg je eigen dromen dus vooral op tijd vast, want voor je het weet verdwijnen ze in de “Twilight Zone”, om het maar even helemaal in de sfeer van de Golden Earrings te houden.
Kunst
Over Jheronimus Bosch wordt wel eens gezegd, dat hij door middel van het schilderen van droombeelden via het onderbewustzijn een beroep probeerde te doen op de moraal van de mens. Of dit waar is weet ik niet, maar als je naar de droomachtige taferelen op zijn schilderkunst kijkt, is het in ieder geval niet moeilijk te geloven.
De surrealisten waren door WO1 zo teleurgesteld in de realiteit, dat ze hun geluk zochten in het afbeelden van hun dromen en hun fantasie. Eén van de meest bekende surrealisten, Salvador Dali, leerde zich aan om op een stoel in slaap te vallen met een sleutelbos in zijn handen. Eenmaal in slaap, kletterde zijn sleutelbos op een bord op de grond, waardoor hij wakker werd en direct aan de gang kon met het schilderen van zijn droombeelden. Een van zijn schilderijen noemde hij zelfs “De droom”.
Wetenschap
Er zijn meerdere wetenschappers, die via een droom tot een grote doorbraak in hun onderzoek kwamen. Zo was de Russische scheikundige Dmitri Mendelejev een tijd lang bezig om alle verschillende elementen in een samenhangend systeem te plaatsen. Wat hem overdag maar niet lukte, lukte hem uiteindelijk ’s nachts wel, met het huidige periodieke systeem als resultaat.
Einstein droomde ooit dat hij zo snel van een steile berghelling af racete, dat hij op een gegeven moment de snelheid van het licht benaderde. Op dat moment zag hij hoe de sterren van vorm veranderden. Toen Einstein wakker werd uit deze droom, werkte hij dit beeld verder uit met behulp van meditatie en visualisatie. Dit leidde uiteindelijk tot zijn wereldberoemde relativiteitstheorie.
Augustus Kekulé was een prominente Duitse chemicus, die de ringvorm van het Benzeen molecuul ontdekte naar aanleiding van een droom over het alchemistische symbool de Ourobouros: de slang die in zijn eigen staart bijt.
Literatuur
Schrijver en psychiater Frederik van Eeden hield structureel een dromenboek bij dat (lang na zijn dood) uitgegeven werd. In dit boek reflecteerde hij zowel op wat hij droomde als op het fenomeen dromen zelf. Hij had het idee dat we als mens zowel een droom- als een waaklichaam hebben en dat beide lichamen onthouden wat ze hebben meegemaakt.
Dat nachtmerries een prima opstapje vormen voor het meer horror-achtige genre, werd (o.a) bewezen door de schrijvers Shelley en Stevenson. Shelley creëerde Frankenstein, nadat ze een enge droom had gehad over een monster dat tot leven kwam via een elektrische vonk uit een uitermate krachtige machine. Stevenson kreeg een nachtmerrie, die hem een aantal bloedstollende scènes opleverde voor zijn wereldberoemde verhaal over Dr. Jekyll en Mr. Hyde. Volgens hem werd de helft van zijn werk zelfs in zijn slaap gedaan!
Tenslotte
Mocht deze laatste gedachte je bijzonder aanspreken, probeer dan eens in slaap te vallen met je aandacht volledig gefocust op het vraagstuk, de opgave of de creatie waar je de laatste tijd zelf veel mee bezig bent. Dat kan in gedachten of je schrijft het op. En schrijf daar dan onder: Droom! En dan laat je het los. Je gaat lekker slapen en laat je creatieve brein, dat niet beperkt is door mitsen, maren, logica en normen, het werk doen. Wie weet ligt in de ochtend dat ene briljante idee ook op jou te wachten!
Door: Mariëlle Borst
P.S. Begin 2020 start er weer een ITIP dromenopleiding.
P.S.2. Meer dromenblogs lezen? Klik dan hier.