Ken uzelf: de droom als orakel

Meer dan 2500 jaar geleden leefde er eens een steenrijke koning in Lydië (west-Turkije), Croesus genaamd. Over hem gaan vele verhalen. Een van de meest beroemde komt uit de geschiedschrijvingen van Herodotus: een geweldig boek om te lezen overigens. Laten we met Herodotus meedwalen door de antieke wereld, waarin mensen leefden die – zo zal blijken – net zo in elkaar zaten als wij nu. Croesus raadpleegde het orakel als hij geen droom kreeg.

De Turkse koning Croesus krijgt te horen, dat de Perzische buurkoning Cyrus steeds machtiger wordt, en dat het tijd wordt dat hij ingrijpt.

Het orakel van Delphi

Zoals gebruikelijk was in die tijd, luisterde Croesus naar zijn dromen wanneer hij een belangrijke beslissing moest nemen. En als hij geen droom kreeg, raadpleegde hij het orakel van Delphi. Men betrad de tempel in Delphi door een poort waarboven de spreuk stond: ‘Ken uzelf’. Hoe relevant deze raad was, zullen wij zo meteen zien. In de tempel zat een priesteres achter een sluier, die, bedwelmd door dampen, antwoord gaf op de vragen van de bezoekers. Het probleem was echter wel, dat zij in raadselen sprak. De vrager moest vervolgens zelf aan de slag met dat raadsel.

Eigenlijk is het met ons net zo, wanneer we een droom krijgen. Wij krijgen geen simpel ja of nee, maar een beeld. En daar lopen wij precies dezelfde moeilijkheden tegen het lijf als Croesus zo lang geleden. Onze persoonlijkheid gaat zich er mee bemoeien. Die hoopt stiekem toch op een bepaalde uitkomst, die een gemakkelijke status quo kan voortzetten of juist dramatische beslissingen bevordert waardoor we niet hoeven volhouden in iets wat lastig is. Het is hetzelfde mechanisme waardoor we graag die nieuwtjes horen, die ons beeld van de wereld bevestigen. Het is zo fijn om je eigen gelijk bevestigd te zien, zodat je – niet al te zelfingenomen natuurlijk – zachtjes tegen jezelf kunt zeggen: Zie je wel.

Het antwoord van het orakel

Wat zei het Orakel? ‘Als Croesus ten oorlog trekt zal hij een groot rijk vernietigen.’ Croesus was blij met het antwoord. Overtuigd als hij was van zijn eigen macht, kwam het niet in hem op dat het zíjn rijk zou kunnen zijn dat vernietigd zou kunnen worden. Het bevestigde zijn plannen om de Perzen te verslaan. Hij sloot de noodzakelijke bondgenootschappen, bereidde zich voor op oorlog en trok ten strijde.

Bij de rivier de Halys troffen de legers elkaar in een onbesliste strijd. Croesus trok zijn troepen terug naar Sardis, waar het leger werd ontbonden voor de duur van de winter. Croesus verwachtte dat Cyrus hetzelfde zou doen, omdat dit gebruikelijk was. Maar Cyrus ging in de aanval, slachtte Croesus’ cavalerie af, door zijn eigen ruiters op dromedarissen te laten rijden, waardoor angst en verwarring onder de paarden van Croesus’ leger ontstond. Croesus werd gevangen genomen en voor Cyrus gesleept. Het verhaal gaat natuurlijk verder, maar dat is een ander hoofdstuk.

‘Ontsluier’

Onze dromen zijn als het orakel van Delphi; ze spreken waarheid, maar het is soms moeilijk die waarheid te zien; er zit een sluier voor van ons zelfbeeld, van onze vaste denkpatronen. Dus, mededromers: ken uzelf. Heb je een droom waarvan je denkt: ‘Ah, ik wist dit al, het bevestigt mijn idee’, wees vooral dàn op je hoede! Het gaat altijd anders dan jij denkt. Legers gaan niet met winterrust en paarden worden dromedarissen.

Door: Mirjam Tirion