Mystieke ‘niemands-tijd’

Over de 12 heilige nachten, ook genoemd de ‘innerlijke nachten, wolfsnachten of ‘Rauhnächte’

Als wij vroeger met familie in Duitsland kerstavond (‘Heilig Abend’) bij mijn oma vierden zei ze tegen ons, haar kleinkinderen, als wij naar bed gingen: ‘Kinderen let heel goed op wat je vannacht droomt, want deze dromen worden waar‘. Zo creëerde zij een prachtig-geheimzinnige sfeer en ik ging dan heel nieuwsgierig de nacht in, naar mijn dromenwereld. Mijn grootouders en ouders, wiens wortels in de Bohemen liggen, noem(d)en de 12 heilige nachten ook wel de ‘innerlijke nachten’ (‘die Inneren  Nächte’): een periode van stilte, bezinning en inkeer en van ‘naar binnen kijken’.
Decennia later ben ik door het ITIP opnieuw en op een nieuwe manier in contact gekomen met de dromen in de 12 heilige nachten. Sindsdien koester ik deze periode als tijd van bezinning  met bijzondere aandacht voor mijn dromen, die ik in een speciaal schrift noteer en die ik als een rijke schat door het hele jaar heen als een wijze raadgever gebruik.

Een aantal jaren geleden ben ik door de dromenopleiding van het ITIP geïnspireerd mij verder te verdiepen in de traditie van de heilige nachten. Daardoor beleef ik deze periode nog intenser. Graag deel ik in deze blog een aantal tradities en ervaringen die mij zelf inspireren in deze prachtige tijd van het jaar.

21 december: Midwinter – De wedergeboorte van het licht
De tijd van de heilige nachten wordt ingeluid door de langste, donkerste nacht. De Germanen vierden dan het Julfeest als feest van zon en aarde. In voorchristelijke tijden  noemde men deze nacht ook wel ‘moedernacht’, omdat men zich voorstelde dat het licht vanuit de schoot van moeder aarde of door de grote godin opnieuw de wereld in werd gebracht. “De winterzonnewende wordt gevierd om eraan te herinneren dat de nog te verwachten donkerheid haar strijd al verloren heeft. Dit geeft moed, kracht en vertrouwen (1). Er begint nu een tijd van inkeer en stilte, (in)wijding en zegening voor hetgeen zich in het komende jaarcyclus zal openbaren.

Mystieke tijd ‘tussen de jaren’ 

Een maanjaar bestaat uit 354 dagen. Tot de 365 dagen van een zonnejaar ontbreken dan nog 12 nachten. Deze 12 heilige nachten ‘buiten de tijd’ oftewel in de tijd tussen de jaren (‘zwischen den Jahren’) worden gezien als ‘niemands-tijd’, overgangstijd, mystieke tijd. De geestelijke wereld wordt tot leven gewekt en trekt rond. Oude structuren worden opengebroken, zodat nieuwe kunnen ontstaan. In de Germaanse mythologie ‘is het volk der natuurgeesten er in deze periode op uit, de krachten opnieuw te weven/ spinnen en te veranderen’. ‘De fijnstoffelijke activiteit van het geestelijke is goed voelbaar omdat zich in de natuur schijnbaar niets beweegt. De kwaliteit van het nieuwe jaar openbaart zich. Het verhaal gaat dat men de dieren hoort praten en de fijnstoffelijke bewegingen in een alles met elkaar verbindend netwerk zou kunnen waarnemen.’

Volgens de Duitse traditie beginnen de 12 heilige nachten in de nacht van de ‘heilige avond’ (kerstavond: 24 naar 25 december om 24:00 uur) en eindigen ze met drie koningen in de nacht van 5 naar 6 januari om 24:00 uur.

Een voorchristelijke traditie 

Dat de traditie ouder is dan het christendom, kan je zien aan de namen die de heilige nachten ook wel krijgen. Een ervan is de in Duitsland nog steeds gebruikelijke benaming “Rauhnächte”. ‘Rauhnächte’ (‘Rauh’) kan ten eerste worden afgeleid van het rond de 12^de en 13^de eeuw in de Duitse taal gebruikte woord ‘rûch’ = ‘harig’: dit houdt verband met dierenvel. In deze nachten werden rituelen en ceremonies rondom het vee gehouden, en optochten met gemaskerde mensen om de boze geesten te verdrijven. Volgens de mythologie trekt in deze nachten de ‘wilde jacht’ door het land om evenwicht en gerechtigheid te herstellen. ‘Het is de beste tijd om ook achter de eigen schaduwen te kijken en deze te veranderen/om te keren’.  

Volgens andere bronnen is de benaming “Rauhnächte” een afgeleide van ‘rauhnen’ = fluisteren, sissen, smoezen, mompelen. Volgens de overlevering gaat de Germaanse god ‘Wotan’ (Wodan) en in andere regio’s  de ‘Percht’ (‘Vrouw Percht’ – verwant met ‘Vrouw Holle’) in deze periode op wilde jacht. Volgens de oude mythologie staat in deze periode het rijk naar de zielen van de overledenen open en kun je hen om raad vragen.

Persoonlijke ervaringen en tips ter inspiratie

De laatste jaren ervaar ik de periode rond de heilige nachten steeds meer als een tijd van bezinning en inkeer, waarin ik terugkijk op het oude jaar en in de tweede helft van de heilige nachten steeds meer vooruit kijk naar het komende jaar. Al vanaf de tweede helft van december probeer ik te ‘onthaasten’ en minder afspraken te plannen. Uiterlijk vanaf midwinter (21 december) tot 6 januari neem ik vrij van mijn werk. Daarnaast beleef ik deze periode ook als een tijd van contact met familie (en familiekarma) en met een aantal dierbare vrienden. Bewust in contact met de mensen om mij heen en met de natuur: wandelingen maken en de sfeer van de dag in mij opnemen. De laatste jaren heb ik elke dag een aantal foto’s genomen die mij aan de sfeer van die dag herinneren en die ik in mijn schrift bij de dromen van de daarbij horende nacht wil plakken. Alle foto’s in deze blog zijn foto’s die ik gedurende de afgelopen periode van de heilige nachten genomen heb.

Op een tafeltje (mijn altaar) leg ik voor mij belangrijke symbolen,  boeken over de heilige nachten en cadeautjes die ik heb ontvangen neer. Tenslotte is dit ook bij uitstek de tijd van het jaar om sprookjes van b.v. Grimm te lezen. Sprookjes en verhalen die passen in de periode van de heilige nachten: A Christmas Carol, Vrouw Holle, Assepoester, De sneeuwkoningin, De sterrendaalders, Het meisje met de zwavelstokjes, Knecht Ruprecht.

De dromen tijdens de heilige nachten als wijze raadgever voor het komende jaar
Als ik mijn heilige nachten dromen van de afgelopen jaren bekijk, verbaas ik mij erover hoe verschillend ze elk jaar zijn qua sfeer en thema’s en hoe goed dit vervolgens correspondeert met hetgeen zich aandient in het daarop volgende jaar. Elk jaar sta ik er weer versteld van hoe goed ik in deze periode van het jaar onbewust een aantal dingen aanvoel die zich in het komende jaar aandienen: belangrijke thema’s en aandachtspunten om alert op te zijn, vragen en beslissingen die op mijn pad komen etc. Er wordt ook wel gezegd dat de eerste droom van de heilige nachten staat voor januari, de tweede voor februari enzovoorts. Soms vergelijk ik mijn dromen op die manier met de dingen die zich in desbetreffende maand aandienen. Maar over het algemeen bekijk ik het meer over (periodes) van het hele jaar heen. En dan blijkt steeds weer dat de heilige nachten een geschikte periode zijn geweest om naar ‘het fluisteren van de geesten te luisteren’.

Ik wens iedereen rustige en rijke heilige nachten toe!

Door: Petra Fischer

Bronvermelding:
1. De citaten uit dit blog zijn uit: Jeanne Ruland: ‘Das Geheimnis der Rauhnächte – Ein Wegweiser durch die zwölf heiligen Nächte’, Schirmer Verlag, 10. Auflage 2011’

2. Foto’s: door Petra Fischer tijdens de periode van de heilige nachten 2012/ 2013